Projectontwikkelaars dragen voortaan verplicht bij aan een mooier Herentals, Noorderwijk en Morkhoven

In Herentals is een historische stap gezet in de gelijkwaardige behandeling van vergunningsaanvragen. Voortaan worden ontwikkelaars die een project willen realiseren op een uniforme wijze verplicht bij te dragen aan een betere buurt. Wanneer dit niet of slechts in beperkte mate mogelijk is, wordt er een bijdrage gevraagd in een stadsfonds, dat de stad zal gebruiken om te investeren in meer groen, betere wegen, pleinen en andere openbare voorzieningen in het stadscentrum en de centra van Noorderwijk en Morkhoven.

Pilootproject

De nieuwe “Gemeentelijke stedenbouwkundige verordening financiële lasten” die dit regelt werd eind juni bijna unaniem goedgekeurd door de gemeenteraad. Ze werd op 13 augustus 2024 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en ging in voege op 23 augustus 2024. De verordening is volledig geënt op de nieuwe regelgeving over stedenbouwkundige lasten, die sinds 1 januari van dit jaar van kracht is.

De verordening werd de voorbije jaren opgemaakt in nauw overleg met de Vlaamse Overheid en met onze partnergemeenten uit Neteland. Zo werd Herentals in 2020 samen met Vorselaar, Olen en Herenthout geselecteerd voor een thematisch pilootproject van de Vlaamse Overheid. Vanuit Neteland konden we zo input geven voor het Vlaamse beleid en konden we gebruik maken van de ondersteuning van de hogere overheid om de verordening vorm te geven.

Proefperiode

Eind 2022 was het pilootproject klaar, waarna in 2023 zeer bewust een proefperiode werd ingelast. Tijdens dit jaar werd het kader, zonder dat het een officiële goedkeuringsprocedure had gevolgd, uitvoerig getoetst aan de praktijk. Dit bracht enkele tekortkomingen aan het licht en na een bijsturing werd begin dit jaar een herwerkte versie aan de wettelijke procedure onderworpen. Die resulteerde vervolgens in een goedkeuring door de gemeenteraad eind juni.

Van alle 300 gemeenten in Vlaanderen is Herentals bij de eerste 20 steden en gemeenten die momenteel een dergelijke verordening kunnen voorleggen. We zijn met dit nieuwe instrument dan ook een trotse pionier in de Kempen.

Wat betekent dit nu?

Concreet zal vanaf eind augustus elke ontvankelijke vergunningsaanvraag  getoetst worden aan de nieuwe verordening. De particulier die een eigen woning wil bouwen, moet zich daarbij voor alle duidelijkheid geen zorgen maken. Maar voor ontwikkelingen vanaf 3 wooneenheden of voor grote handelspanden en kantoren (vanaf 375 m² vloeroppervlakte) zal de nieuwe verordening wel van toepassing zijn. Ook grootschalige nieuwe bedrijfsgebouwen (vanaf 1.000 m² vloeroppervlakte) en zonevreemde woningen vallen onder deze verordening. Al deze projecten zullen vanaf nu dus een verplichte bijdrage moeten leveren aan een betere buurt, dorp of stad.

Hoe doen we dit?

De eerste keuze: zelf investeren in een betere buurt.

De ontwikkelaars krijgen de kans om deze bijdrage zelf te investeren en te integreren in hun vergunningsaanvraag om zo de buurt meteen op te waarderen. Dit noemen we een ‘last in natura’. Met deze last in natura wordt de verplichte bijdrage rechtstreeks geïnvesteerd in de wijk en wordt de meerwaarde in één beweging met het vergunde bouwproject uitgevoerd. Enkel investeringen in of nabij het vergunde project en investeringen die van nut zijn voor de hele buurt komen daarvoor in aanmerking.

De tweede keuze: een bijdrage in het stadsfonds.

Voor projecten die een dergelijke last in natura niet of slechts gedeeltelijk integreren in hun vergunningsaanvraag zal een verplichte forfaitaire bijdrage worden opgelegd, die voor de start van de werken in de stadskas moet worden gestort. Deze bijdrage verdwijnt niet in de globale begroting van de stad, maar zal binnen het jaar na ontvangst bestemd worden in concrete realisaties van het ruimtelijk beleid. Denk hierbij aan investeringen in nieuwe wegen, pleinen, parken, groenruimtes, kinderopvang, openbare gebouwen enz. De mogelijkheden zijn groot, maar de investeringen hebben altijd tot doel om onze stad te verfraaien en onze voorzieningen op te waarderen.

Waarom?

Dit transparant kader moet alle ontwikkelingen op een gelijkwaardige basis behandelen, duidelijkheid die zowel de aanvrager als de vergunningverlener ten goede komt. Ontwikkelaars die momenteel een grond willen aankopen of een vergunning voorbereiden om een project te realiseren, moeten rekening houden met de goedgekeurde verordening.

Daarnaast gaan ontwikkelaars best in een vroeg stadium samen met de stad en de buurt actief screenen hoe hun project een meerwaarde kan vormen voor de ruimere omgeving en hoe deze extra investering kan worden geïntegreerd in de vergunningsaanvraag. Voor alle duidelijkheid staan deze gevraagde extra inspanningen los van de inhoudelijke beoordeling van de vergunning en de voorgeschreven wettelijke procedures.

Met dit kader wil de stad ontwikkelaars in de toekomst mee laten nadenken over hoe ze hun toekomstig project een echte meerwaarde laten betekenen voor de buurt. Bovendien kan de stad nieuwe ontwikkelingen als hefboom gebruiken voor extra investeringen in haar ruimtelijk beleid: investeringen waar elke inwoner van onze stad in de toekomst mee zal van kunnen genieten!